Ik heb deze prachtige, ontroerende roman van J.M. Coetzee gelezen op aanraden van Hilde Van Mieghem.
Hoofdfiguur Michael K is geboren in Zuid-Afrika met een hazenlip, hij werkt een tijd bij de groendienst van de stad maar hij vlucht voor de oorlog: eerst samen met zijn moeder, later alleen. Hij woont langs de weg als een zwerver, leeft in een grot in de bergen, belandt in een werkkamp en op landerijen naast een verlaten boerderij. Daar kweekt hij pompoenen op een akkertje en woont hij in een hol. Hij verzwakt, eet bijna niets meer, en wordt zo steeds meer één met de natuur. Uiteindelijk wordt K verdacht van het helpen van vijandelijke troepen en wordt hij meegenomen naar een heropvoedingsgevangenis.
Wereld en wandel van Michael K is een schitterende roman over een arme figuur die verstandelijk niet helemaal ontwikkeld lijkt en die zich niet thuisvoelt in de samenleving. Als er bovendien nog oorlog uitbreekt, valt hij volledig tussen de plooien en is er voor hem geen enkel vangnet. K blijft onzichtbaar binnen de administratie van de oorlog. De roman voelt soms dystopisch aan en gaat over natuur, mens en diepe, fundamentele eenzaamheid.
Wereld en wandel van Michael K is een onvergetelijk boek. Het won in 1983 de prestigieuze Booker Prize. Het werd vurig aangeraden door Hilde Van Mieghem in de podcast drie boeken.
“Je bent net een wandelende tak, Michaels, wiens enige verweer tegen een wereld van roofdieren zijn bizarre uiterlijk is. Je bent net een wandelende tak die, God weet hoe, midden op een onmetelijke kale betonvlakte terecht is gekomen.” (p. 182)
Rik Van de Walle (1970) is rector van de Universiteit Gent en een groot boekenliefhebber. Hij studeerde natuurkundig ingenieur, doctoreerde, werd hoogleraar, decaan en in 2017 rector van de universiteit.
We hadden afgesproken in het Pand in Gent, een oud klooster dat door de universiteit gebruikt wordt. We gingen zitten aan een tafeltje in de prachtige binnentuin van het gebouw, in de winterse kou.
Ons gesprek gaat over zijn ontmoeting met schrijver Ilja Leonard Pfeijffer en wat er uit die ontmoeting voortkwam, over lijstjes, schuld en de Bijbel. Bij zijn laatste boek gaat het ook over marathonlopen, en over leiding geven. En het ene boek dat hij niet uitgelezen krijgt.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Rik Van de Walle.
“In het vijfde middelbaar had ik een leerkracht die mij heeft leren lezen, schrijven én spreken. Hij heeft mij geleerd om te grasduinen in boeken, om niet naar de bibliotheek te gaan om een boek te vinden, maar gewoon om te kijken wat er staat, boeken vast te nemen en terug te zetten, te meanderen tussen boekenkasten.”
“Al heel lang heb ik een leidinggevend mandaat. Enkel bij het lopen kan ik een schema volgen en hoef ik mij daar geen enkele vraag bij te stellen. Ik voer gewoon uit. En dat op zich is een moment van ontspanning.”
Ik heb het debuut van Connie Palmen uit 1991 herlezen. Het hoofdpersonage in De wetten is een jonge vrouw die filosofie studeert en op zoek is naar zichzelf; doorheen het boek ontmoet ze zeven mannen: de astroloog, de epilepticus, de filosoof, de priester, de fysicus, de kunstenaar en de psychiater.
De wetten lijkt de beschrijving van de persoonlijke en filosofische ontwikkeling van het hoofdpersonage. Het boek begint met de astroloog, het niet-rationale houvast; hij sterft en wordt begraven aan het begin van het hoofdstuk over de fysicus. Tijdens het afleggen van haar masterproef filosofie (haar ‘doctoraalscriptie’), ontmoet ze de kunstenaar. “Daarna zei ik: ‘Ik zoek je al heel lang’.” (p. 196) Het boek eindigt met een bezoek aan de psychiater: het sluitstuk van haar zelfontdekking en het begin van haar schrijverschap.
De wetten is filosofischer dan ik mij herinnerde, moeilijker ook, veel bewust-erudieter dan I.M. bijvoorbeeld, wat vergeleken met dit boek een eenvoudig, veredeld dagboek is. De wetten is spannend, op een intellectuele manier. Het is gedurfd door zijn complexiteit en zijn onbeschaamd intellectualisme. Een boek over filosofie en wetenschap, over liefde en schrijven, over jezelf ontdekken doorheen anderen.
“De astroloog ontmoette ik voor het eerst in de zomer van 1980. Het was op een vrijdag de dertiende.” (p. 9)
Ik heb dit boek gelezen als opdracht voor Uitgelezen, het literaire evenement van de Vooruit in Gent. Op eigen initiatief had ik het wellicht nooit vastgenomen: het ziet eruit als een science-fictionboek, en dat is het ook. Maar wat een ontdekking. Wat een fenomenaal boek. Wat een rijke, wonderlijke bron van lees- en denkplezier. Het beste is om niks over dit boek te weten als je eraan begint (zoals bij elk boek). In mijn bespreking hieronder doe ik mijn best om mijn enthousiasme te tonen zonder teveel weg te geven van de inhoud.
Het Drielichamen Probleem speelt zich af in China na de Culturele Revolutie. Er is sprake van een militaire basis op een berg: de Rode Kustbasis, waar een geheim programma van het Chinese leger wordt uitgevoerd. De hoofdpersonages zijn Ye Wenjie die op de Rode Kustbasis werkt en Wang Miao, een nanotechnoloog. Hij belandt in een game waarin de leefbaarheid van de wereld bepaald wordt door niet één, maar drie zonnen.
Het boek is ongelooflijk rijk en dens geschreven. De gemiddelde hoeveelheid informatie per bladzijde ligt ongewoon hoog. En het is heerlijk complex. Het boek verwijst geregeld naar de Chinese politiek en geschiedenis, en speelt zich af in een maatschappij waarin puur wetenschappelijke onderzoeksdaden politiek geïnterpreteerd worden. Een maatschappij die in angst leeft. Maar uiteindelijk draait het vooral rond wetenschap: fysica en astrofysica. Tegelijk gaat het boek over onze beschaving en stelt het vragen over wat beschaving is en waarvoor beschaving dient, over politiek en autocratie.
Het Drielichamen Probleem bevat enkele onvergetelijke beelden: de menselijke computer, de ruimtecountdown, de aanval op het schip in het Panamakanaal, de deeltjesversneller in de lucht, de gigantische slinger in Trisolaris.
Voor mij is dit boek een kennismaking met science fiction, maar ik vermoed dat het niveau zò hoog is dat weinige schrijvers zich met Cixin Liu kunnen meten. Cixin Liu is dan ook – lees ik – één van de grootste science-fictionschrijvers van China. Er zijn ook twee sequels op dit boek.
Het Drielichamen Probleem is – letterlijk – een ongelooflijk boek dat je gedachten over mens en maatschappij overhoop haalt, een weergaloze trip door ruimte, verleden en toekomst, een fantastische ontdekking.
“Mijn hele jeugd lang zijn boeken een ontsnapping geweest. Bij mijn grootouders kroop ik met mijn boek in de pruimenboom en dan zat ik daar warme pruimen te eten en boeken te lezen.”
Celia Groothedde (1977) is politica voor de partij Groen. Ze is ook schrijfster onder de naam Celia Ledoux, ze heeft al twee boeken over het moederschap en een roman uitgebracht, en schrijft ook columns en opiniestukken.
Ze woont in Sint-Lambrechts-Woluwe met haar twee kinderen. Beneden in het huis staat een boekenkast die er opvallend leeg uitziet – ze vertelt in deze aflevering hoe dat komt. Wij gingen boven aan tafel zitten om te praten over de drie boeken die ze gekozen heeft.
Ze vertelt het verhaal van haar familie en de oorlog, over hoe ze opgroeide in armoede. Het gaat over lezen in de pruimenboom en wat je doet als Roald Dahl op is. Over politiek en feminisme. En ze vertelt hoe je Jip en Janneke moet voorlezen aan je kinderen. Een supertip.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Celia Groothedde.
“De wereld is geschoeid op mannen en eigenlijk is Renate Dorrestein zo een vrouw die meisjes, tieners en jonge vrouwen een beeld kan geven van hoe je de wereld mag zien naar je eigen beeld.”
Ex-stadsdichter van Gent David Troch heeft een nieuw genre uitgevonden: eenlettergreepgedichten. Gedichten waarin alle woorden uit slechts één lettergreep bestaan. Hij heeft er meteen ook een forse dichtbundel mee gevuld. Een huzarenstukje.
De bundel ‘voor jou wou ik een huis zijn’ telt 102 bladzijden en staat vol gedichten die het eenlettergreep-trucje, de spielerei overstijgen. Het zijn voldragen gedichten over leven, liefde en seks, over een vluchteling, over een kind, ondanks de zelf-opgelegde beknotting van de woordenschat.
Integendeel, het lijkt alsof David Troch floreert in de beperking, alsof hij groeit van de uitdaging. Het is wonderlijk. Tijdens het lezen vraag je je geregeld af: hoe kan je zo mooi en diep en groots spreken met zulke eenvoudige woorden? In de beperking toont zich de meester.
Nog dit: ik heb in het boek koortsachtig doch vruchteloos gespeurd naar een woord met meer dan één lettergreep. Al staat er één prominent op de cover: ‘eenlettergreepgedichten’. Ook de tekst op de achterflap bevat geen enkel woord met meer dan één lettergreep. (David Trochs bio om evidente redenen wél.)
kijk
ik droeg mijn zoon de berg op, wees hem waar de zon woont,
hoe op de flank de spar naar het licht snakt,
hoe snel de steen naar het dal rolt.
hij nam het in zich op, mat de tijd die in hem zat.
(p. 44)
David Troch deed mij deze bundel cadeau omdat ik meelas met een eerste versie. Hij vertelt hoe deze bundel tot stand kwam in de podcast drie boeken. Eerder las ik van David de verhalenbundel Rue des Regrets.
Steven Boers (1977), alias Stef Bef, is samen met Jos Smos en Zjuul Krapuul lid van de Antwerpse groep Katastroof, vooral bekend van hun drinkliederen en protestsongs. Steven is naast muzikant ook kunstenaar en schrijver, dat hoor je in deze aflevering. Ik leerde hem kennen op twitter, waar hij actief is op de account van Katastroof.
We spraken af in de werkruimte onder zijn huis in Borgerhout en gingen zitten naast één van de boekenkasten in het huis. Ons gesprek ging over non-fictie lezen als fictie, over zijn passie voor de bijbel, zijn bijbelverzameling en zijn SPART-manifest voor kunstenaars. Hij vertelt ook dat hij recent twee trilogieën bij elkaar schreef in amper enkele maanden tijd.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Steven Boers.
“Ik hou heel hard van het samengaan van highbrow en lowbrow; ik doe dat in mijn eigen boeken ook: ik schrijf over zombies, maar je wordt er ook wijzer van.”
“Ik hou van gelaagdheid in boeken. Dune kan je lezen als een politiek manifest, als science fiction, als een filosofisch traktaat. Het gaat ook over religie, én er zitten monsters in die mensen opeten in de woestijn. Voor elk wat wils. (lacht)”
Ik begrijp niet hoe het is kunnen gebeuren, maar ik heb nu pas Dikke Freddy leren kennen. Na meer dan 25 jaar. Niet te vatten, niet te snappen, maar het is zo. Ik leg er mij bij neer, ik kan niet anders.
Ik heb het verzamelboek Dikke Freddy in het zilver gelezen, een bundeling van zogenaamde brieven die Dikke Freddy tussen 1993 en 2018 geschreven heeft aan talloze hooggeplaatste personen in ons land. Dikke Freddy is een fictieve figuur uit de koker van schrijver Erik Vlamink. Als werkloze, dakloze, kansarme man (Dikke Freddy bedoel ik) leeft hij afwisselend op straat, in een instelling, in de gevangenis of in een daklozencentrum; tussendoor brengt hij graag tijd door in lokale drankgelegenheden.
In zijn hilarische, stekende en ontroerende brieven aan burgemeesters, aan de voorzitter van het OCMW, aan ministers en politiecommissarissen klaagt hij mistoestanden aan, maar doet hij ook suggesties om het beleid te verbeteren en vooral meer rekening te houden met hemzelf en zijn collega-minderbedeelden. Hij rekent alle geldbedragen uit de krant steevast om in maanden leefloon en doet allerlei voorstellen waarmee de bevoegde instantie hem van zijn openstaande schulden kan verlossen.
Patrick Janssens wordt ‘burgemeester van Antwerpen en Berendrecht’ genoemd, een brief aan De Lijn begint met: ‘Aan de eigenaars van de firma De Lijn’. De brieven gaan over de prijs van de vuilniszakken, de verplichting om spaarlampen te gebruiken en de toestand van de openbare toiletten in de stad.
Dikke Freddy vraagt zich af of een deel van het geld voor het traceren van ooievaars niet beter gebruikt kan worden om het leefloon op te trekken. Waarom er massaal drinkwater wordt aangevoerd voor de eendjes in de leeggelopen vijver van het stadspark van Antwerpen, terwijl tegelijk het drinkwater wordt afgesloten van arme sukkelaars die hun rekening niet kunnen betalen. Aan Philippe De Backer, die toen verantwoordelijk was voor fraudebestrijding en aangekondigd had malafide louche winkels in de steden onder handen te nemen, schrijft hij opgelucht te zijn dat ze eindelijk Ikea gaan aanpakken, het bedrijf dat elk jaar miljoenen winst maakt maar geen belastingen betaalt.
Elke brief is tegelijk grappig en hartverscheurend. Ik heb het hele boek door hardop gelachen, terwijl tegelijk de schrijnende situatie van minderbedeelden keihard binnenkomt. Dikke Freddy is geweldig. Wat een held. Wat een ontdekking. Verplichte lectuur. Ik meen het.
Ik kocht dit boek in boekhandel Het Paard van Troje in Gent. Eerder las ik van Erik Vlaminck Het schismatieke schrijven. Volg mijn leesavonturen ook op Goodreads.
“Geweldige podcast! Voor boekenliefhebbers en slow radio. Zeer interessante gesprekken. Uitstekende, geïnteresseerde interviewer.” – Charlietwee op Apple Podcasts
“Drie boeken is een top podcast! Elke keer weer verrassend en interessant.” – Sven op instagram
“Puur genieten. Wim Oosterlinck slaagt er telkens in om je iemand te leren kennen door op een unieke manier in te spelen op de boekenkeuze. Heel fijn! – Roselinde op instagram
“Ik ben zo’n trouwe en grote fan van de podcast #drieboeken. Aflevering met Rik Van de Walle beklijft. Blijven gaan, @WimOosterlinck” – Jeroen op twitter
“In deze verwarrende en haastige tijden is het erg fijn dat mensen een uurtje lang vertellen over wat hun favoriete boeken zijn, en wat boeken betekenen in hun leven. Alleen hopen dat de reeks nog veel langer mag worden.” – Erwin uit Berchem op Apple Podcasts
“Ik ontdekte al zoveel mooie boeken dankzij de boeiende podcastafleveringen en interessante gasten!” – Lynn op instagram
cartoon van Steven Boers (@the_stef_cartoons op instagram)Flow Magazine 2021
“De podcast waar ik al 50 jaar op zit te wachten, hopelijk ga je hier nog 100 jaar mee door.” Petra VB op Apple Podcasts
“Net tijdens de ochtendwandeling met de hond weer genoten van een nieuwe aflevering.” – Sanne op instagram
“Dankjewel om me zoveel plezier en inspiratie te geven! – Ignaas in Duitsland op instagram
“Ik ben een drie boeken fan en heb er al veel deugd van gehad” – Marieke op instagram
Eindejaarsvraagjes 2020 in Humo, Leen DendievelEindejaarsvraagjes 2020 in Humo, Chris De Stoop
“Elke week is het weer uitkijken naar een nieuwe aflevering van de podcast! Niet alleen wordt mijn boekenlijst langer en langer, het is altijd boeiend om naar de gasten te luisteren. (Dankuwel om onze lockdown wat te verlichten) 😊 – Lut in Italië op instagram
“Ik heb al meerdere vriendinnen kunnen overtuigen om naar drie boeken te luisteren en allen zijn enthousiast en blijven fan!” – Marijke op instagram
“Ik ben een grote fan van de podcast. Elke week opnieuw kijk ik er naar uit wie de gast van die week is en welke boeken die gekozen heeft. Bedankt daarvoor!” – Jozefien op instagram
Mark Coenen in De Morgen, 13.02.2020Marc Buelens in Trends
“Peter De Graef zo passioneel horen vertellen over boekenen het leven was heerlijk. Sublieme aflevering in een zalige podcastreeks.” – Els op instagram
Floor Denil (1995) is illustratrice en cartooniste en bracht zelf een graphic novel uit: Arlo. Check zeker haar cartoons op sociale media. Floor heeft ook jazz gestudeerd aan het conservatorium.
We gingen zitten in de tuin van het huis waar ze woont in Halle, elk op een tuinstoel, warm ingeduffeld, de boeken op een stapel op een stoel in het midden.
Het ging over haar boekenjaar, een paar jaar geleden, toen ze zichzelf een zware leesopdracht gaf, en hoe dat dan min of meer verkeerd afliep. Over wat ze gepikt heeft, als inspiratie, van één van haar drie boeken voor haar eigen werk, haar eigen graphic novel. Over de rol van haar zangleraar én van Patti Smith in haar persoonlijke ontwikkeling. En ze vertelt over haar treinboekjes.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Floor Denil.
“Ik ben supergrote fan van Brecht Evens omdat hij boeken maakt waarin hij de dagelijkse Vlaamse gesprekken opvangt. Hij kan heel gemakkelijk de humor vangen in de typische dingen die we zeggen tegen elkaar.”
“Ik stel mijzelf vaak de vraag: ‘moet ik niet mij focussen op één ding en dat helemaal uitgraven en daarin verdergaan?’ Maar Patti Smith deed dat net niet.”
Ik heb dit prachtboek voorgelezen aan mijn zoontje Bo: Uilskuiken en Takkeling gaat over twee jonge wees-uiltjes in hun nest die bedreigd worden door een sperwer. Een verhaal over afscheid nemen, groot worden, sterk zijn en elkaar helpen. Ongelooflijk mooi en ontroerend, met schitterende tekeningen van Sabien Clement.
Ik heb Kindertijd gelezen van de Deense schrijfster Tove Ditlevsen (1917-1976), deel 1 van haar ‘Kopenhagen-trilogie’ die pas in 2020 voor het eerst in het Nederlands werd vertaald.
Het autobiografische verhaal speelt zich af in de arbeidersbuurt achter het station in Kopenhagen. Daar groeit de klein Tove op in een arm gezin tussen de arme gezinnen, na de eerste wereldoorlog, in een periode waarin er voor (het welzijn van) de kinderen nauwelijks aandacht is. Met veel armoede, dronkenschap bij de mannen, jongens die op jonge leeftijd gaan werken, tienerzwangerschappen en het gevoel dat het onmogelijk is om aan dit lot te ontsnappen, de onontkoombaarheid van de cyclus.
Maar Tove voelt zich als kind anders dan de anderen, ze houdt niet van het gore geroddel van haar leeftijdsgenootjes. Ze schrijft liever poëzie en heeft een drang om die te publiceren, ook al lacht haar broer haar uit. Ze voelt ook dat haar kindertijd op zijn einde loopt, maar wil niet op zoek naar huishoudelijk werk bij een familie zoals haar leeftijdgenoten. Ze heeft geen zin in de normale volwassenheid, ze wil niet zijn zoals iedereen maar durft dat niet te zeggen.
“Nee, ik mag niet doorleren en ik mag nog maar even kind zijn. Ik moet van school af en belijdenis doen en ergens in een huis een dienstbetrekking zien te krijgen waar ik echt veel om handen heb. De toekomst is een monsterlijke, angstaanjagende reus die binnenkort om zal vallen en mij zal verpulveren.” (p. 110)
Ontroerend in dit boek is de waarachtigheid van het personage, de manier waarop Tove Ditlevsen beschrijft hoe moeilijk het leven is in dergelijke omstandigheden, de eenzaamheid, maar ook het feit dat de schrijfster laat voelen hoe de kiem van haar schrijverschap al aanwezig was in het kind.
Ik kijk uit naar deel 2: Jeugd en deel 3: Afhankelijkheid.
Een schitterend pareltje van een vergeten Vlaamse schrijver. Ik heb De dagbewaarder gelezen van Dirk Verbruggen (1951-2009).
De dagbewaarder gaat over Marcel die in een psychiatrische instelling verblijft: het instituut Peeters-Lacroix. Hij fietst graag, waarbij hij kijkt en mijmert. Hij gaat soms alleen in een café zitten, met een boek om niet sociaal te hoeven zijn. Hij wordt verliefd op medepatiënte Emma, die nooit een woord zegt.
Het boek is opgebouwd uit korte, dagboek-achtige hoofdstukken met titels als “Dag van septemberdromen op de fiets” (p. 7), “Dag van enkele gedachten gewijd aan de depressie” (p. 17), “Dag van Emma, afwezig” (p. 71).
Je voelt de eenzaamheid van de hoofdfiguur, hij verlangt naar gezelschap. De leegheid van het leven in het instituut dringt door alles heen. Tegelijk observeert hij wat er rondom hem gebeurt, en denkt hij na over de natuur en over andere mensen. Het lijkt alsof Marcel door zijn aandachtige blik dingen ziet die anderen niet zien, dat hij dus abnormaal is, en daarom opgeborgen moet worden in een instelling.
Een prachtige, poëtische ontdekking. De dagbewaarder werd mij aangeraden door David Troch in de podcast drie boeken. David heeft mij zijn exemplaar ook uitgeleend.
“Oktober, kastanje, okkernoot, maand van de k. Alsof je aanhikt tegen de winter, met je tong klikt tegen de tijd, een paard dat even de tred vertraagt en omkijkt.” (p. 39)
David Troch (1977) is Gents stadsdichter op rust, zo zegt hij zelf; hij was van 2014 tot 2016 stadsdichter van Gent. Hij bracht verschillende dichtbundels uit en ook één verhalenbundel: Rue des regrets. Zijn nieuwe bundel eenlettergeepgedichten heet ‘voor jou wou ik een huis zijn‘. Hij geeft workshops en cursussen literatuur en werkte ook voor de organisaties Wisper en Creatief schrijven.
Hij woont in Sint-Denijs-Westrem bij Gent samen met zijn vrouw Sylvie Marie, die ook dichter is en hun twee zoontjes Simon en Levi.
Ons gesprek ging over poëziepingpong, over eenlettergreepgedichten en wie die uitgevonden heeft. Over het probleem als David samen met zijn vrouw Sylvie aan het schrijven is. Over zijn ontmoeting met één van de schrijvers die hij gekozen heeft. Over getallen en dode schrijvers.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens David Troch.
“Je kan wel vanalles verkondigen als schrijfdocent, maar je moet keihard durven zondigen tegen je eigen regels af en toe, om je eigen grenzen te verleggen.”
“In één van de kamers van het huis van mijn grootouders hing een groot schoolbord waarop ik in mijn tienerjaren dit citaat van Karel Jonckheere had geschreven: ‘Woorden mogen alleen gebruikt worden om de stilte te verbeteren’.”
In deze aflevering is mijn gast Johan Vande Lanotte (1955), ex-minister van binnenlandse zaken van België, van begroting en economie, kamerlid, senator, voorzitter van de socialistische partij geweest én ex-burgemeester van Oostende, de stad waar hij woont. Hij begon zijn carrière als kabinetschef van Louis Tobback, waar hij leerde om snel dossiers te lezen, héél snel. Dat vertelt hij zometeen in deze aflevering. Hij was ook professor grondwettelijk recht en mensenrechten aan de Universiteit Gent.
Maar we spraken elkaar in zijn bureau bij het advocatenkantoor van Walter Van Steenbrugge in Mariakerke bij Gent, waar hij nu werkt. En waar ik – enigszins uit de toon vallend – met de fiets kwam aangereden.
Johan Vande Lanotte vertelt wat voor werk hij nu precies doet in het advocatenkantoor, nu hij gestopt is met politiek en met lesgeven aan de universiteit. Maar hij blikt op beide activiteiten nog wel terug in deze aflevering. Hij vertelt over hoeveel (of hoe weinig) boeken hij in huis heeft. Ik vraag hem of er collega-politici waren met wie hij over literatuur sprak, en of hij zelf schrijft.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Johan Vande Lanotte.
“Mijn grote droom was om De regels van het ciderhuis verplicht aan de eerstejaars Rechten te laten lezen: wat zijn regels in een maatschappij? Welke regels gelden? Welke morele bezwaren kan je boven of onder de wet stellen?”
Magali De Reu (1989) is techblogster, copywriter en storyteller voor bedrijven en ze heeft een eigen videopodcast: techmag. Waarvoor ze mij trouwens ïnterviewde meteen na ons drie boeken-gesprek. Ze woont met haar vriendin in een huis in Berchem, waar we aan tafel gingen zitten om met elkaar te praten.
Ze vertelde mij vooraf dat de drie boeken die ze voorstelt in deze podcast, de enige drie boeken zijn die ze als volwassene gelezen heeft. En dat heeft te maken met haar autisme én adhd, waarover ze uitgebreid vertelt in deze aflevering.
Ons gesprek gaat over start-ups en denkfouten, over wat het voordeel van autisme is voor haar beroep. Magali vertelt dat ze een paar uur na ons gesprek voor de eerste keer gaat wandelen met één van de auteurs van haar drie boeken. En dat ze die dag ook maar liefst vier boeken besteld heeft over hetzelfde thema, een thema dat haar de laatste tijd enorm bezig houdt.
Ze vertelt op welke manier haar vriendin haar subtiel duidelijk maakt dat ze een bepaald boek toch eens zou moeten lezen. En over hoe vrouwen anders autistisch zijn dan mannen.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Magali De Reu.
“De kunst van het heldere denken is voor mij een handvat om rationeler in het leven te staan. Ik ben iemand die me hard laat leiden door emoties, en dit boek doorbreekt dat een beetje.”
“Hoe iemand zo gewiekst kan zijn en de top van Silicon Valley kan overtuigen van iets dat niet echt is, vind ik geniaal, dat iemand zo’n manipulator en zo narcistisch kan zijn.”
het allereerste wat ik doe op een feestje of een receptie, is naar de boekenkast gaan, of dat gepast is of niet. Een boekenkast is voor mij als een magneet. Een boekenkast vertelt mij wie jij bent.
Youssef Kobo (1988) is sociaal ondernemer, de man achter de organisatie A Seat At The Table, waarin hij jongeren met bedrijven en bedrijfsleiders laat kennismaken en omgekeerd. Hij heeft een heel parcours achter de rug, heeft in het buitenland gezeten, heeft even rechten gestudeerd, heeft voor CD&V gewerkt en heeft ook een eigen boek geschreven: Sire, er zijn geen allochtonen meer. En hij is ook een gepassioneerd lezer en boekenliefhebber, dat hoor je in deze aflevering.
We zaten op een bankje in het Warandepark in Brussel, zoals Youssef het zelf uitdrukte: het centrum van de macht in ons land, met aan de ene kant het parlement en het kabinet van de eerste minister, aan de andere kant het koninklijk paleis, en aan de zijkant ondermeer de zwaar bewaakte Amerikaanse ambassade.
Daar zaten we, over boeken en lezen te praten, af en toe onderbroken door een vrachtwagen van de stad Brussel of een onderhoudsvoertuig. Het ging over Youssefs boekenmuur thuis, die al in de krant gestaan heeft. Hij houdt een passioneel betoog voor het lezen van Gabriel Garcia Marquez. Het gaat over Hemingway en hoe hij die verbindt aan zijn eigen leven, én over erotiek in de Arabische wereld.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Youssef Kobo.
“Ernest Hemingway heeft nooit rekening gehouden met de verwachtingen van zijn omgeving, zijn familie, zijn ouders, heeft altijd een groot zelfvertrouwen gehad. Hemingway heeft mij geleerd om gewoon altijd mijn ding te doen.”
Ik heb Precieuze mechanieken gelezen, de recente dichtbundel van de Gentse schrijver en dichter Erwin Mortier. Mortier is vooral bekend voor zijn romans, maar schreef ook verschillende poëziebundels. Hij was stadsdichter van Gent in 2005 en 2006.
Precieuze mechanieken is een bundel waarin de dood centraal staat. De vader van de schrijver stierf in januari 2020, zijn moeder overleed drie jaar daarvoor. In de bundel wordt de moeder, “ma”, vaak direct aangesproken, en de laatste cyclus, Vermiste paradijzen, lijkt te bestaan uit de woorden van de dementerende moeder. In de cyclus Anuswaarts speelt Mortier met de omkering van de levensloop: van dood naar leven.
Precieuze mechanieken is een bundel die verschillende richtingen uitgaat, en waarin Erwin Mortier een voor hem nieuw register hanteert. In het eerste en laatste deel schrijft hij ruwer, directer dan ooit. Hij hanteert een grovere pen, met kwaadheid en humor. Hij gebruikt zelfs enkele keren het woord fucking, een primeur voor de zachte, sensitieve schrijver Erwin Mortier. Geschreven “na jaren van doorwaakte nachten vol wanhoop en angst“, zegt hij in zijn Onverantwoording op p. 107.
Maar er is ook de andere kant: zwaardere, meer naar kunst verwijzende gedichten, gedichten als barokke schilderijen. Er zijn gedichten opgedragen aan kunstenares Berlinde De Bruyckere, aan theatermakers Johan Simons en Elsie De Brauw.
Lees deze bundel om woorden te proeven, om taal te ervaren in zijn edelste vorm. Zoals alles van Erwin Mortier is dit een aanrader.
Ik schrijf in de nacht, in de baarmoederhals, in het uur der schimmen.
Ik schrijf in de middag, het blakerende skelet, de botte, al te helverlichte middag.
Aan mij de drift tot verstomming. Van spreken ben ik het schrale sacrament.
Ik zweer trouw aan het monsterverbond tussen het gewoel der dingen en de sluimer waarin de tong
wil zwelgen, als bij wijze van spreken, zeer zeker bij wijze van spreken, de forel in de waterval.
Alles zal helder slapen, ma, als katten en jonge meisjes.
Dat is voor mij het hoogtepunt van de dag: die twee, drie uur dat ik in mijn bed lig, het gevoel heb dat de hele wereld slaapt, er niets kan gebeuren, er niemand kan binnenkomen of aanbellen, en dat ik lees met naast mij een cola zero. Dat is mijn grootste genot.
Ik kwam aan bij Hilde Van Mieghem thuis in Antwerpen en ik werd meteen hartelijk begroet door haar hond, die mij de hele zitting nauwgezet in de gaten hield. Tot hij werd meegenomen om te gaan wandelen.
Hilde Van Mieghem (1958) is bekend van televisie, film en theater. Ze debuteerde als actrice in de film Vrijdag van Hugo Claus. In deze aflevering vertelt ze op welke wonderlijke manier ze in die film terechtkwam. Ze heeft zelf ook de films De Kus en Dennis van Rita geregisseerd. Ze maakte voor Canvas een reeks over kindermishandeling, waar ze zelf ook het slachtoffer van was. Die reeks wordt gevolgd door een reeks over partnergeweld. Hilde Van Mieghem komt ook zeer actief op voor slachtoffers van #metoo-zaken.
We gingen zitten in de zitkamer van haar huis in het centrum van Antwerpen, tussen de boekenkasten, met naast ons op de schoorsteenmantel een schilderij van haar dochter Marie Vinck.
Ze vertelt over haar passie voor boeken, haar droom van een boekenkast, over hoe ze als kind stiekem moest lezen om te kùnnen lezen. Over haar favoriete auteur en hoe ze enkele jaren geleden alles van Hugo Claus las. Ze vertelt ook waarom ze een week na ons gesprek voor enkele maanden naar Italië vertrekt.
Veel luisterplezier met de drie boeken die je moét gelezen hebben volgens Hilde Van Mieghem.
“Ik heb altijd het gevoel alsof een schrijver met mij in gesprek gaat, alsof het alleen voor mij is. Ik noem boeken ook altijd mijn minnaars. Ik kan fysiek kippenvel krijgen van een zin, van een fragment”
“Ik denk dat Wereld en wandel van Michael K heel hard overeenkomt met hoe ik van kleins af de wereld ervaar: het gevoel dat het altijd oorlog is buiten. Liever veilig alleen.”
In Het schismatieke schrijven uit 2005 vertelt Erik Vlaminck het verhaal van Stanny Van Stokken, een werkloze sukkelaar die op vroege leeftijd zijn moeder verloor. Hij krijgt onverwacht een grote erfenis en koopt een villa. Maar twee jaar later treffen we hem in een psychiatrische inrichting, waar de behandeling slecht is, en waar ondermeer ene Erik werkt. (Erik Vlaminck werkte zelf jarenlang in een psychiatrische instelling.)
De vertelling van Erik Vlaminck is meeslepend, zijn Vlaams is meesterlijk, hij neemt het in zijn schrijven op voor de kleine man, de volkse dorpeling en de minder bedeelde. Het schismatieke schrijven is het laatste deel van een zesdelige romancyclus die begon met Quatertemperdagen.
Erik Vlaminck is een schrijver die sinds 1976 op constant hoog niveau publiceert maar die nooit de grote roem kreeg zoals sommige van zijn collega’s, wellicht onterecht. Hij is behalve auteur ook voorzitter van PEN Vlaanderen, een vereniging die opkomt voor auteurs die bedreigd of vervolgd worden omwille van wat ze schreven.
Erik Vlaminck noemt in Het schismatieke schrijven ook Roger Van de Velde, die in het merkwaardige boek De knetterende schedels schreef over dezelfde psychiatrische instelling.
“En daar komt bij, schone meneer, ge hebt het mij zelf gezegd, dat ge daar in dat zothuis zijt gaan werken om gedachten op te doen om boeken te kunnen schrijven. Om dat spel daar af te kijken. En om dan beroemd te worden gelijk Lowieke Boon, vuil Lowieke zelf. En ondertussen hebt ge daar, terwijl ge er nog geld mee verdient ook, een van uw vrienden mee de dieperik in geholpen. Ik kijk er kolossaal naar uit, naar het boek dat ge daarover gaat schrijven.” (p. 145)
Ik kocht Het schismatieke schrijven tweedehands in boekhandel Limerick 2.1 in Gent.
