“Een wiskundige is een machine die koffie omzet in theorieën.” (p.228)
Uitspraak van de excentrieke Hongaarse wiskundige Paul Erdös. Gevonden in dit inspirerende boekje over de dagelijkse rituelen van Ernest Hemingway, Albert Einstein, Gerhard Richter, George Orwell, Francis Bacon en tientallen andere creatieve werkers of beroemde luilakken. Gebaseerd op de Daily Routines-blog van de auteur Mason Currey.
Gelezen: een boek over de dood van een kind. Dit prachtige, ontroerend boekje uit 2003 van de Nederlandse schrijver P.F. Thomése gaat over de dood van zijn dochtertje Isa, die zes weken oud was toen ze stierf. Thomése probeert in voorzichtige, ultrafijne woorden te vatten wat hem overkomt; de taal is zijn houvast:
“Als ze er nog is, dan is het in de woorden waar ik ’s nachts op wacht. Soms ook voel ik haar nog, maar minder, steeds minder zijn mijn armen, mijn handen, is mijn huid nog aan haar gewend.” (p. 76)
Schaduwkind bestaat uit kleine scènes en bedenkingen over verdriet, onbegrip en vooral verwarring: Thomése zegt enkele keren dat hij na de dood van zijn kind opnieuw moet leren lopen, praten, leven. In het adembenemende stukje Pietà beschrijft hij hoe zijn vrouw omgaat met het gestorven lichaam van hun baby:
“Je waste haar, gaf haar een schone luier, borstelde zachtjes haar krulletjes. (Zo mooi, zag ik je denken, haast niet voor te stellen dat dit kind door mensen was gemaakt.) Je maakte haar gereed, want ze ging nu zonder ons, ze moest voor het eerst alleen op reis, ja zo meteen werd ze opgehaald. Je waste haar, je oliede haar huid, je trok haar schone kleertjes aan, tot het klaar was en er niets meer te doen viel voor je.
En plotseling waren je armen zo leeg, je tilde het lijkje op en klemde het tegen je aan, zo wiegde je jezelf tot rust.” (p. 52, 53)
Onvergetelijk boekje vol stilte, afwezigheid en onmenselijke pijn. Danku Ann De Jaegher voor de tip.
Gelezen: Summer van de Frans-Italiaanse schrijfster Monica Sabolo. Mooi verhaal over het verdwenen meisje Summer, verteld vanuit het standpunt van haar broer. Knap en indringend geschreven; ik heb dit graag gelezen.
Gelezen: de klassieker Mrs. Dalloway van Virginia Woolf. Een worsteling. Het boek bestaat uit een bijna eindeloze opeenvolging van de gedachten van personages, 180 pagina’s lang. Respectvoller uitgedrukt: “Een roman die op uiterst behoedzame wijze de complexe en mysterieuze verhouding tussen tijd en bewustzijn verkent.” (uit het nawoord van Joke J. Hermsen, p. 189) Ik moet dit boek nog eens opnieuw proberen, later als ik groot ben.
Uitgeleend in bibliotheek De Krook in Gent.
Rock ‘n’ roll lectuur: ik heb het boek van E, de zanger van Eels gelezen: Things the grandchildren should know. Het fascinerende verhaal van een loner en een outsider in de muziekwereld die het schopte tot een superster van de alternatieve muziek. Erg persoonlijke rockmemoires, gepubliceerd in 2008. Bedankt voor de tip, Tomas De Soete.
Een boek lezen en vaststellen dat je je toevallig vlakbij het prachtige landhuis bevindt waar het hele verhaal zich afspeelt. Gelezen: Gevallen engelen van Almar Otten. Foto aan Museum Oud Amelisweerd bij Utrecht.
Almar Otten is een Nederlandse thrillerschrijver. Gevallen engelen is zijn eerste roman, een boek over vijf vrienden die gaan samenwonen in een verlaten landhuis. Hun buurman, de oude filosoof Michel, stelt hen een reeks fundamentele vragen die hun samenzijn en hun leven definitief veranderen.
Het onderwerp is fascinerend, maar de uitwerking stemt niet helemaal tevreden. Hoogmoed van Richard Hemker is voor mij de (veel) betere versie van dit boek. Feest van Dimitri Casteleyn de spannende thrillervariant.
Gekocht in boekhandel Limerick in Gent.
Wat een fenomenaal boek, wat een onvergetelijke klassieker. Herlezen: het legendarische 1984 van George Orwell. Geschreven in 1950, maar griezelig relevant voor wat er vandaag in de (politieke) wereld gebeurt.
Winston Smith woont in Oceanië, waar iedereen en alles gecontroleerd wordt door de staat, gesymboliseerd door een soort mythologische figuur: Grote Broer, Big Brother. Een uitzonderlijke dictatuur: ze controleert niet alleen het doen, maar ook het denken van haar onderdanen. Daarvoor bestaat er een gedachtenpolitie en heeft iedereen in huis een telescherm hangen, waarmee de burgers programma’s kunnen bekijken en beluisteren, maar waarmee ze zelf ook bespied worden.
Het verleden bestaat niet voor de inwoners van Oceanië; ze leven in het eeuwige nu. De geschiedenis wordt volledig aangepast en herschreven zodat alles klopt met het partijstandpunt van vandaag, ook al wisselt dat voortdurend. Zoals het nu is, is het altijd geweest. Dissidenten verdwijnen, worden gevaporiseerd, en elke verwijzing naar hen wordt gewist, alsof ze nooit bestaan hebben. De officiële taal is Nieuwspraak, een taal met een veel kleinere woordenschat dan onze huidige talen, zonder dubbelzinnigheden en zonder de mogelijkheid om te discussiëren over andere politieke stelsels.
Er zijn vier ministeries: het Ministerie van Vrede (verantwoordelijk voor oorlogsvoering), het Ministerie van Liefde (verantwoordelijk voor ordehandhaving), het Ministerie van Welvaart (verantwoordelijk voor de economie) en het Ministerie van Waarheid, waar Winston werkt:
“… dat de burgers van Oceanië moest voorzien van kranten, films, schoolboeken, teleschermprogramma’s, toneelstukken, romans – en van elke denkbare vorm van voorlichting, onderwijs en amusement, van standbeeld tot leuze, van lyrisch gedicht tot biologische verhandeling en van abc-boek tot Nieuwspraakdictionaire.” (p. 46)
De laagste klasse van de samenleving, 85 procent van de bevolking, wordt de proles genoemd. Zij leven in armoede en hun denken hoeft niet gecontroleerd te worden; ze zijn enkel bezig met werken en kinderen grootbrengen. Voor hen worden in het Ministerie van Waarheid speciale producten gemaakt:
“Er was een hele reeks speciale afdelingen, belast met proletarische literatuur, muziek, toneel en algemeen amusement. Hier werden prulkranten vervaardigd, waar bijna niets anders in stond dan sport, misdaad en horoscopen, sensationele stuiverromannetjes, films die dropen van seks en sentimentele liedjes die totaal mechanisch werden gecomponeerd op een speciaal soort caleidoscoop die de naam ‘versificator’ droeg.” (p. 46)
De job van Winston op het Ministerie van Waarheid is om krantenartikels uit het verleden te vervalsen zodat ze kloppen met wat er vandaag gezegd wordt. Maar hij begint illegaal een dagboek bij te houden, en hij wordt verliefd op Julia, wat verboden is; ze ontmoeten elkaar in het geheim.
Terwijl in Brave New World van Aldous Huxley de burgers perfect gelukkig zijn, leven ze in 1984 in armoede en ongeluk, maar wordt propaganda gebruikt om hun situatie rooskleuriger voor te stellen, en wordt het verleden als referentiekader weggenomen zodat niemand zich kan herinneren hoe het vroeger was.
1984 is een geweldig boek. Het is spannend, persoonlijk en uitstekend geschreven. En vooral is het ongelooflijk om de werkwijze van totalitaire regimes én van hedendaagse populistische partijen feilloos beschreven te zien in een boek uit 1950.
De linken met wat er vandaag gebeurt zijn ontelbaar: de controle die geheime diensten op hun inwoners uitoefenen, marketing als dagelijkse propaganda, linken met trackers, gps-toestellen in smartphones, het volgen van online klikgedrag, toestellen als Alexa en Google Home waarmee elke burger een apparaat in huis haalt dat alles kan horen wat er gezegd wordt. Linken met de Amerikaanse president ook die waarheden ontkent, feiten verdraait en er zelf in gaat geloven. Dubbeldenk in de dagelijkse praktijk. 1984 is een onwezenlijk boek, een absolute must om te lezen. Grote aanrader. Ontleend in bibliotheek De Krook in Gent.
Schrijver Koen Peeters doolt rond in Oostende, samen met zijn vriend en schilder Koen Broucke. Samen zoeken ze het pad van kunstenaars en schrijvers: James Ensor, Léon Spilliaert, Hugo Claus, Constant Permeke en Joseph Roth. Ze doorkruisen straten, stappen onuitgenodigd gebouwen en hotels binnen en spreken bewoners aan in de hoop dat die hen iets kunnen leren over de levensloop van een schrijver of een kunstenaar. Peeters en Broucke doen zo – heerlijk herkenbaar – aan een soort posthume stalking van artiesten.
Er staat roman op de cover van Kamer in Oostende, maar dat voelt vreemd: het boek is meer een schrijf- en schilderproject, een emotionele knipselmap gebaseerd op een dagboek. Het boek neemt je mee in het hoofd van twee kunstliefhebbers door een levende stad vol geheimen; het is een ode aan de zee, aan Oostende, aan de kunst en de vriendschap.
Feest! Want er is een nieuwe Dimitri Verhulst. Gekocht en meteen uitgelezen: De pruimenpluk, een roman over de vereenzaamde Mattis, die op een afgelegen plek aan een meer woont.
Geweldig geschreven, vol donkere humor. Deed mij soms denken aan de eenzaam-in-het-bosverhalen van Jeroen Brouwers (specifiek: Overal stilte. Krekelbosse klaagzangen). Enfin, een aanrader, zoals àlles van Dimitri Verhulst.
Gelezen: zot boek van Roger van de Velde, van wie ik onlangs ook Tabula rasa las. Het gaat om een dubbele uitgave: De knetterende schedels en Recht op antwoord.
De knetterende schedels is een roman/verhalenbundel over zijn tijd in het psychiatrisch centrum: scènes uit het leven van een geïnterneerde. Het boek is geweldig geschreven, zit vol melancholie en bevat één van de meest indrukwekkende openingsscènes in de Vlaamse literatuur:
“Er viel een kille verstomming als een nat laken over de zaal en iedereen keek met ingehouden adem naar Jules Leroy, die het slappe kadaver van de kater als een gruwelijke trofee grijnzend in de hoogte stak. Het was de witte kater Poesjkin, die ons allen dierbaar was. Zijn kop was tot moes verbrijzeld. De hersens kronkelden wit en slijmerig uit de hersenpan, de zwarte muil was boven de haakse tanden tot een lange streep opengescheurd en verstard in een laatste schreeuw; een geklonterd oog hing als een knikker aan een blauwe pees, en het donkere bloed druppelde traag en kleverig voor de voeten van Jules op de tegelvloer. Het was een weerzinwekkende slachterij maar de pels was smetteloos blank gebleven.” (p. 9)
Recht op antwoord is dan weer een pamflet over van de Veldes jarenlange opsluiting in gevangenissen en psychiatrische centra. Het is een droge aanklacht tegen het Belgische juridische systeem. Van de Velde was verslaafd aan de pijnstiller palfium en zat jaren vast omdat hij doktersbriefjes had vervalst. Recht op antwoord geeft een inzicht in de schrijnende situatie en het leven van Roger van de Velde.
Het werk van van de Velde boeit nog steeds door zijn heldere stijl die bijzonder hedendaags aanvoelt en die vandaag doorleeft in het werk van ondermeer Dimitri Verhulst. Dank voor de tip, Marc Buelens.
Nog een fragmentje uit De knetterende schedels, over de geïnterneerde Honoré van wie de dokter net zijn trompet heeft weggenomen:
“Honoré keek verwonderd en zwijgend van zijn lege handen naar de bewaker en van de bewaker naar dokter Poulard, zoals een ziek dier dat niet kan zeggen waar het pijn doet.” (p. 82)
Herlezen: de geweldige klassieker Heerlijke Nieuwe Wereld; Aldous Huxley beschrijft een samenleving waarin iedereen ‘perfect gelukkig’ is.
Mensen worden gekweekt in flessen en aangepast en geïndoctrineerd om perfect gelukkig te worden in het werk waarvoor de staat hen voorbestemd heeft. Hun fysiek, hun intelligentie en hun karakter worden van jongs af aan gestuurd in de richting van hun leven als volwassene. Sommigen worden opgevoed tot intelligente alfa’s, sommigen worden als baby bewust vergiftigd om de achterlijke laagste ‘kastes’ in de maatschappij te vormen: de epsilons.
Er is ook een wildreservaat waarin ongeciviliseerd volk leeft: vuil, ongelukkig en in armoede. Maar voor de rest is de wereld compleet egaal: iedereen heeft dezelfde hobby’s, er bestaan geen vaders en moeders, geen huwelijkstrouw, geen eenzaamheid; iedereen wordt geconditioneerd om zich geen vragen te stellen en nooit ongelukkig te zijn. En als er toch een haar in de boter zit, dan is er de drug soma, die massaal door de overheid wordt verstrekt. Alles staat in functie van de samenleving en de economie:
“‘We conditioneren de massa om het platteland te verafschuwen,’ besloot de directeur. ‘Maar tegelijkertijd conditioneren we hen om dol te zijn op alle buitensporten. Tevens zien we erop toe dat voor het beoefenen van alle buitensporten ingewikkelde apparatuur gebruikt moet worden. Zodat ze zowel geproduceerde artikelen consumeren als vervoer.” (p. 37-38)
Heerlijke Nieuwe Wereld vertelt het verhaal van Bernard Marx, die een soort mislukte alfa is: hij is fysiek te klein als alfa, hij is individualistisch en voelt zich niet thuis in de wereld. Hij komt op het idee om een wilde uit het wildreservaat mee te nemen naar de geciviliseerde wereld.
Uiteraard is het boek een duidelijke viering van de waarden die onze samenleving belangrijk vindt en promoot: individualiteit, creativiteit, persoonlijk succes, kritische zin. Maar het griezelige aan deze roman zijn de bijna oneindig diverse linken met onze tijd. Er zijn fascinerende parallellen op het vlak van politiek, sociale media, plastische chirurgie, drugs, nieuwsmedia, propaganda op televisie.
Het interessantste begrip uit het boek komt trouwens niet of nauwelijks in de tekst voor: de staat, de overheid, die alle beslissingen neemt voor zijn miljarden onderdanen. In de Heerlijke Nieuwe Wereld wordt gedaan alsof die overheid niet bestaat.
Heerlijke Nieuwe Wereld is een verbluffende roman die geschreven werd in een totaal andere tijd (1932!), maar die toch grote delen van onze samenleving weerspiegelt. Onvergetelijk boek.
“De wereld is nu stabiel. De mensen zijn gelukkig; ze krijgen wat ze willen, en ze willen nooit iets wat ze niet kunnen krijgen. Ze zitten er warmpjes bij; ze zijn veilig; ze zijn nooit ziek; ze zijn niet bang voor de dood; ze leven in zalige onwetendheid van hartstocht en ouderdom; ze worden niet geteisterd door moeders of vaders; ze hebben geen vrouw, geen kinderen, geen geliefden om hevige gevoelens voor te koesteren; ze zijn zo geconditioneerd dat ze vrijwel niet anders kunnen dan zich gedragen zoals ze zich behoren te gedragen. En mocht er toch iets misgaan, dan is er soma. En dat gooit u in naam van de vrijheid uit het raam, meneer de Wilde. Vrijheid!’ Hij lachte.” (p.218-219)
Schrijver en journalist Roger van de Velde werd geboren in 1925 in Boom. Zijn levensverhaal is een opeenvolging van opnames in gevangenissen en psychiatrische instellingen, een gevolg van zijn verslaving aan de pijnstiller Palfium. Hij stierf in 1970. De roman Tabula rasa (ondertitel Een farce) verscheen posthuum.
Tabula rasa is het verhaal van een jonge kapper die zijn eerste stapjes zet in het literaire wereldje. Via een kennis wordt hij lid van een avant-gardetijdschrift. Het boek leest heerlijk. Roger van de Velde schrijft zuiver, intelligent en vol onderhuidse humor.
Jeroen Brouwers over Roger van de Velde in zijn boek Vlaamse leeuwen:
“Het Vrije Woord in Vlaanderen! En Roger van de Velde zat in de gevangenis omdat hij doktersrecepten had vervalst, – het gebruik van een schrijfmachine in zijn cel werd hem lange tijd niet toegestaan en zijn verhalen moesten door zijn vrouw in haar onderbroek de gevangenis worden uit gesmokkeld.” (p.163)
Schrijfster Ellen Van Pelt werkt aan een biografie van Roger van de Velde, die in 2020 moet verschijnen. Roger van de Velde werd mij aangeraden door Marc Buelens.
Uit! (voorgelezen aan mijn dochter Roos) Het geweldige boek Matilda van Roald Dahl, over het kleine boekenmeisje Matilda dat het opneemt tegen het kwade schoolhoofd Juffrouw Bulstronk. Onvergetelijke klassieker.
Gelezen: Mijn kleine oorlog van de Aalsterse schrijver Louis Paul Boon. Ik heb het boek verslonden in mijn studententijd, en nu herlezen omdat er een prachtige nieuwe uitgave is verschenen. Boon stierf in mei 1979, precies 40 jaar geleden.
“gij (…), die geteisterd werd in uw have en goed, zoals ze dat noemen, maar die nog veel meer geteisterd werd in uw ziel, zijnde geëvacueerd geweest als een stuk vee en gedeporteerd als een misdadiger, gebombardeerd en gemitrailleerd en gefusilleerd en mee-geamuseerd als een leeg blik waarop de kinderen schoppen…” (p. 17)
Heb je de film Saving Private Ryan van Steven Spielberg gezien? Een film die elk frutseltje heldhaftigheid dat nog aan het begrip oorlog vasthing, voorgoed wegblies. Het enige wat overblijft is dood, honger en doffe ellende. Mijn kleine oorlog doet iets gelijkaardigs, maar dan met minder bombast, minder special effects en minder Hollywoodsterren.
Mijn kleine oorlog gaat over de tweede wereldoorlog, maar dan op zijn Louis Paul Boons. Hij verzint geen grote verhalen van moed, eer en vaderlandsliefde; hij vertelt de kleine, dagelijkse gebeurtenissen van mensen op straat tijdens de bezetting. Het boek gaat over de schaamte van de soldaat die tijdens de hele oorlog maar één keer iets heeft moeten doen en dat is vluchten, over de kleine man of vrouw uit de buurt, over roddels, gefluister en geruchten, over de dagelijkse honger, armoede en miserie van de oorlog.
“En ge moet de kinderen uit de blokken werkmanshuizen zien lopen, met tussen hun magere benen en billetjes dikgezwollen knieën. En ze hebben de zenuwen, kinderen van twaalf en dertien jaar, ze hebben tering of ze zien niet goed meer of hebben krampen aan de maag, zodat ze zich liggen te wentelen van de pijn. En ge kunt geen huis binnengaan of men pist er in bed.” (p. 59)
Louis Paul Boon vertelt het ontroerende verhaal van het Joodse meisje Lea Lûbka dat sterft na haar bevrijding uit het concentratiekamp van Mauthausen. Hij vertelt over de terrorist bij hem thuis op bezoek die van het verzet blijkt te zijn, hij vertelt over zielige helden en kleine bedriegers, en altijd in zijn prachtige Vlaamse taal.
“En niemand die binst de oorlog wist wat de Weerstand nu eigenlijk voor iets was, en vier dagen na de bevrijding iedereen die u zegt: ik was ook bij de Weerstand. En nu zeggen ze reeds: ik ben blij nooit in die Weerstand te zijn geweest, want het waren maar een hoop smerige communisten.” (p. 99)
Mijn kleine oorlog is schitterend in zijn Boonse eenvoud. Veel leesbaarder ook dan zijn meesterwerk De Kapellekensbaan. Een absolute aanrader. Een boek dat in een klimaat van extreme verrechtsing en oorlogstaal een nieuwe uitgave verdiende, en nu ook gekregen heeft. Met een voorwoord van Rudi Vranckx.
Er is een nieuw boekje in de inspirerende reeks van de Amerikaanse tekenaar en schrijver Austin Kleon. Na Steal like an artist en Show your work! is er nu Keep Going, over tien manieren om creatief te blijven in goede tijden en slechte.
Een boek vol tips die je creativiteit ten goede komen, zoals: blijf spelen, leer neen zeggen, zorg voor een plaats waar je kan werken, negeer soms het aantal clicks, maak lange wandelingen, breng een vaste routine tot stand:
“When you don’t have time, a routine helps you make the little time you have count. When you have all the time in the world, a routine helps you make sure you don’t waste it. I’ve written while holding a day job, written full-time from home, and written while caring for small children. The secret to writing under all those conditions was having a schedule and sticking to it.” (p. 15)
Om te lezen en af en toe te herlezen.
Werner De Jonge vindt zichzelf een Auteur, een Veelbelovend Schrijver van Teksten. Hij doolt rond in Brussel, van zijn Schrijverscel naar terrassen waar hij talloze vazen Duvelbier, troggen spaghetti en koffies met rum nuttigt. Intussen ontmoet hij zijn muze, maakt hij boodschappenlijstjes en koopt hij schrijfgerief en etsen van ene Jean-Jacques in café Grain d’Orge. Eén ding doet hij niet: schrijven.
Onlangs gekocht in de uitverkoop van de KANTL – de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde – en nu gelezen: Het Lijden Van De Jonge Werner, een roman uit 1990 geschreven door Boudens, die toen vaak werd genoemd als aanstormend talent samen met Tom Lanoye en Herman Brusselmans.
Het is een grappig boek, een literatuurparodie over iemand die zich schrijver noemt maar nooit schrijft; over iemand die de rest van de wereld waardeloze prutsers vindt maar er niet in slaagt zelf iets voor elkaar te krijgen. Geschreven in de archaïsche taal die Brusselmans ook graag gebruikt (en Reve). Eerder genoten van zijn Op eenzame hoogte uit 2014.
Iedereen zegt al jaren dat ik de Italiaan Niccolò Ammaniti moet lezen. Bij deze mijn ontmaagding. Ik heb Kieuwen uit mijn lief haar boekenkast geplukt.
Kieuwen vertelt het knotsgekke verhaal van een vissenspecialist die naar India moet om een aquarium te bouwen. Daar komt hij terecht bij een misdadige plastische chirurg, de verschrikkelijke Subotnik, een soort Frankenstein-figuur die in een kasteel woont. De hoofdpersoon wordt lid van een avant-gardistische groep die muziek maakt in riolen. Ze ontmoeten ook de Groep Reiniging Verstopte Riolen onder leiding van ene Cubbeddu.
Het hele boek lijkt wel geschreven door een 13-jarige met een fascinatie voor tieten, stront en afgehakte lichaamsdelen. Te gek voor woorden. Maar vaak hilarisch grappig en gedurfd.
Om een idee te geven, in dit stukje maken ze zich samen klaar om de verschrikkelijke Subotnik aan te vallen:
Morgennacht gaan we aanvallen. (…) We hebben een tijdbom gekocht van Afghaanse rovers, in twaalf afbetalingstermijnen. (…)
‘Het zal niet gemakkelijk zijn de verschrikkelijke chirurg en zijn bende te verslaan. Als we alles eindelijk op orde hebben, kunnen we onze eerste cd maken. Ik vind de titel Het kabinet van de verschrikkelijke Subotnik wel erg goed. Wat vinden jullie daarvan?’ vraagt Osvald.
‘Niet slecht. We zouden ook een paar nummers kunnen opnemen met als special guest de Groep Reiniging Verstopte Riolen met hun launeddas. Cubbeddu, ben jij geïnteresseerd in zo’n project?’ vraagt Livia terwijl ze een stuk polenta roostert.” (p. 168)
Gelezen: Funny girl van Nick Hornby. Net zijn heerlijke High Fidelity herlezen; dit boek stond nog ongelezen in mijn kast. Funny girl gaat over Sophie Straw, een meisje uit Engeland dat een ster wordt in de (fictieve) eerste Britse comedyserie. Vlot, leuk en funny, maar High Fidelity is beter.
Uit! Serotonine, de geweldige nieuwe roman van de Franse schrijver Michel Houellebecq. Aanrader, maar niet geschikt voor gevoelige lezers.
Florent-Claude Labrouste is een loser. Dat vindt hij van zichzelf. Zijn job (hij werkt voor het Franse ministerie van landbouw) is een mislukking, hij leeft in zijn appartementje op antidepressiva en vertelt in Serotonine hoe het zover is gekomen. Mislukte relaties met vrouwen lopen als een rode draad door zijn leven. Dit is een fragment over de Deense Kate:
“We hadden de wereld kunnen redden, en we hadden de wereld in een oogwenk kunnen redden, in einem Augenblick, maar we hebben het niet gedaan, nou ja ik heb het niet gedaan, en de liefde heeft niet gezegevierd, ik heb de liefde verraden en vaak als ik niet in slaap kan komen dat wil zeggen bijna elke nacht hoor ik in mijn arme hoofd weer het bericht op haar antwoordapparaat, ‘Hello this is Kate leave me a message’, en haar stem was zo fris, het leek alsof je aan het eind van een stoffige zomermiddag onder een waterval dook, je voelde je meteen schoongewassen van elke bezoedeling, elke eenzaamheid en elk kwaad.” (p. 85)
Florent-Claude Labrouste is ook geobsedeerd door seks. Hij omschrijft elke relatie, elke ontmoeting met een vrouw in seksuele termen en seks is hetzelfde als pornografie.
Houellebecq stelt de depressie en complete apathie van zijn hoofdpersonage ironisch voor als een soort boeddhistische staat van belangeloos-zijn, de ultieme aanvaarding van alles zoals het is, de omkering van mindfulness. Hij kan het leven niet meer aan; hij is klaar om het op te geven.
“God had me volgens mij een eenvoudige, oneindig eenvoudige natuur gegeven, het was eerder de wereld om me heen die complex was geworden, en nu had ik een toestand bereikt waarin de wereld té complex werd, ik kon de complexiteit van de wereld waarin ik geworpen was gewoon niet meer aan…” (p.251, 252)
Zo beschrijft Michel Houellebecq het leven in de 21ste eeuw in Frankrijk. Het beeld is afschuwelijk: een dodelijk vermoeid individu, mislukt in de liefde, hopeloos in het leven. De mens is alleen en verloren in een samenleving die vooral gerund wordt om bedrijven winst te laten maken. Serotonine is een cultuurkritiek, en tegelijk een genadeloze afrekening met de gevolgen van onze economie.
En zo is Houellebecq zoals steeds ook weer erg politiek: door de keuze voor een vrije markt in een verenigd Europa is er voor de Franse landbouwers geen alternatief: de keuzes zijn gemaakt, de ondergang is onontkoombaar. Een gewelddadige scène van boerenprotest naar het einde van het boek toe wordt gezien als een voorspelling van het protest van de gele hesjes.
Michel Houellebecq beschrijft adequaat en als het ware zonder enige vooringenomenheid wat hij rondom zich ziet. Hij vertelt over de meest bizarre menselijke gedragingen alsof ze doodnormaal zijn en houdt ons op die manier een spiegel voor. Hij is hilarisch en snoeihard, gek en geniaal.
Zo is Serotonine weer een magistrale parodie op onze samenleving vol individualisme en angst, geschreven door de strafste en wellicht meest relevante auteur van onze tijd.
Herlezen: High Fidelity, het heerlijke romandebuut van Nick Hornby uit 1995. Het hoofdpersonage is Rob Fleming, 35 jaar en eigenaar van een slecht lopende platenzaak in Londen. Niet alleen zijn zaak, maar ook zijn relatie met Laura staat op het punt om op de klippen te lopen. Rob vertelt over zijn zoektocht naar de liefde, over Dick en Barry zijn twee muzieknerds van collega’s, en over zijn obsessie voor lijstjes: het boek begint met de top 5 van meisjes met wie het op de meest gedenkwaardige manier is uitgegaan.
High Fidelity blijft een supervlot geschreven boek vol humor. Het werd in het jaar 2000 verfilmd door Stephen Frears met John Cusack in de hoofdrol. (Ongeveer àlle boeken van Nick Hornby worden verfilmd. Als Nick Hornby op een luchtige donderdagochtend een drol in de vorm van een spiraal in zijn toiletpot deponeerde, ze zouden er nòg een film van maken. Soit.) Geen idee of de film beter is. Het boek blijft alleszins een aanrader. Heerlijk lekker en luchtig.
