Londen. De man op de brug had grijs haar, een baardje, hij droeg een korte broek, een wit hemd en had in elke hand een plastic zakje. Op het eerste gezicht: een dakloze, een bedelaar, zoals deze stad er duizenden telt. Maar ik herkende hem; hij was geen dakloze, hij was de Amerikaanse topacteur John Malkovich. Hoe ik zeker wist dat hij het was? Omdat we een kwartier daarvoor allebei in hetzelfde theater hadden gezeten: hij op het podium, ik in de zaal.
John Malkovich is legendarisch geworden als Vicomte de Valmont in de film Dangerous Liaisons; hij speelde een absurde versie van zichzelf in de film Being John Malkovich; ik vond hem onvergetelijk als bloedirritante politie-inspecteur in Jennifer Eight, waarin Uma Thurman een blinde vrouw speelt en Malkovich met een snotvalling zit. Echt, bloedirritant. Hij is op zijn best als hij met lijzige zinnen en een half-verveelde killersblik zijn vijanden aan flarden kijkt.
Maar nu was het van theater, in de Londense West End, in een zaal naast Trafalgar Square. De voorstelling heette Bitter Wheat en ging over een verlopen Harvey Weinstein-achtige filmproducer die aan de lopende band jonge actrices in zijn bed probeert te draaien. En als “I’m gonna make you a star” niet lukt, schakelt hij vlotjes op bedreigingen over. Zijn naam in de voorstelling: Barney Fein.
De zaal zat niet vol. Ik had met mijn ticket van 30 pond een upgrade gekregen: ik mocht op een plaats van 90 pond gaan zitten.
Deel 1 was geweldig, met Malkovich in de hoofdrol als de absolute stinkin’ asshole, de ellendeling die met een vuurwerk aan oneliners zijn hele omgeving afmaakt. En als er vandaag één geschikte slechterik is, dan is het Harvey Weinstein wel. Schitterend. Iedereen zat verlekkerd te wachten hoe dit zou aflopen. Ik zat naast een oudere Amerikaanse vrouw die mij tijdens de pauze meldde dat ze John Malkovich heel sexy vond, enfin vroeger, nu iets minder, zei ze; nu vond ze hem vooral een rotzak geloof ik. Het verschil tussen fictie en realiteit leek niet 100 procent helder.
En toen kwam deel twee. Vermoedelijk door schrijver David Mamet in drie dagen bijeengekladderd nadat hij een vol jaar aan deel één had gewerkt. Zo leek het toch. (Spoiler alert: in het onwaarschijnlijke geval dat je één van de komende weken naar Londen trekt om Bitter Wheat te zien, sla dit paragraafje dan even over.) Deel twee was een opeenstapeling van onwaarschijnlijkheden: een aangerande actrice besluit om haar aanrander Barney Fein twee dagen na de feiten een boek te komen brengen dat ze hem eerder als cadeautje beloofd had, Barney blijkt de nacht in de gevangenis te hebben doorgebracht en zat per toeval samen in de cel met een jonge scriptschrijver (we weten allemaal dat het in gevangenissen stikt van de jonge scriptschrijvers), die schrijver komt gewapend met een pistool op bezoek bij Barney om te vragen wat hij van zijn script vindt, én Barneys moeder blijkt net doodgeschoten te zijn door een moslimfundamentalist, die hem òòk persoonlijk een bezoekje komt brengen op kantoor.
Bovendien heeft niemand tegen de 71-jarige Mamet durven zeggen dat hij vergeten was om een einde te schrijven. De voorstelling eindigde met een twijfelachtige halve mop midden in een dialoog, waarna alle lichten in de zaal uit- en weer aanfloepten: het enige wat erop wees dat de voorstelling afgelopen was. Waarop driekwart van de zaal zich afvroeg of ze dààrvoor nu twee uur in het theater hadden gezeten. En 90 pond hadden betaald. En waarop het vierde kwart besloot om een staande ovatie te geven.
Toen mochten we allemaal naar huis. En een kwartiertje later zag ik hem lopen, de slechterik, de vuile aanrander, het stuk onbenul, de absolute topacteur: John Malkovich wandelde over de Golden Jubilee bridge met zijn plastic zakjes, zijn sportschoenen, zijn toneelscript met het mysterieus verdwenen einde. Alsof er niks aan de hand was. Alsof hij een gewone sterveling was. En niet de meest geniale filmploert uit de geschiedenis.
